Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi
Başkanlığı)’ndan:
VERGİ USUL
KANUNU GENEL TEBLİĞİ
(SIRA NO: 569)
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) 22/6/2022 tarihli
ve 7412 sayılı İstanbul Finans Merkezi Kanununun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasında, katılımcıların tutmak zorunda oldukları defterler ile
düzenleyecekleri belgelerin yabancı para birimiyle tutulabilmesi ve
düzenlenebilmesine ilişkin olarak, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi
Usul Kanunu ile 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
hükümlerine bağlı olmaksızın düzenleme yapmaya Hazine ve Maliye
Bakanlığının yetkili olduğu hüküm altına alınmıştır.
(2) Anılan fıkra kapsamında İstanbul Finans Merkezinde yer alacak
katılımcıların defter kayıtlarını Türk lirası dışında yabancı para
biriminde tutabilmelerine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi bu
Tebliğin amacını ve kapsamını oluşturmaktadır.
Yasal dayanak
MADDE 2- (1) 7412 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin
birinci fıkrasında, “(1) Katılımcıların tutmak zorunda oldukları defterler
ile düzenleyecekleri belgelerin yabancı para birimiyle tutulabilmesi ve
düzenlenebilmesine ilişkin olarak, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı
Vergi Usul Kanunu ile 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
hükümlerine bağlı olmaksızın düzenleme yapmaya Hazine ve Maliye Bakanlığı
yetkilidir.” hükmüne yer verilmiştir.
Katılımcılar tarafından yabancı para cinsinden
defter tutulması
MADDE 3- (1) 7412 sayılı Kanuna göre
katılımcı, katılımcı belgesi alarak ofis alanında faaliyet gösteren gerçek
ve tüzel kişileri, bunların şubeleri ile temsilciliklerini, adi
ortaklıkları, irtibat bürolarını, bölgesel yönetim merkezlerini ve ulusal
varlık fonlarını ifade etmektedir.
(2) 7412 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının
Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, İstanbul Finans Merkezinde
faaliyet gösteren ve faaliyetleri münhasıran 7412 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin
birinci fıkrasında sayılan indirim ve istisnalara esas teşkil eden
faaliyetler veya 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar
Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi
kapsamındaki kazanç indirimine esas teşkil eden faaliyetlerden oluşan
katılımcılardan dileyenlerin, 2025 hesap döneminden (kendilerine özel hesap
dönemi tayin edilenlerde 2025 yılında başlayan hesap döneminden) itibaren
defter kayıtlarını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca (TCMB) günlük
olarak kuru belirlenen herhangi bir yabancı para birimi ile yapabilmeleri
Bakanlığımızca uygun bulunmuştur. Diğer taraftan, faaliyetleri münhasıran
bu fıkrada belirtilen faaliyetlerden olmakla birlikte, Tebliğin yayımı
tarihi itibarıyla katılımcı belgesini henüz almayan ancak, 31/12/2024 tarihine
kadar katılımcı belgesi almak suretiyle bu yerde ilk defa işe başlayan
katılımcılardan isteyenler, işe başladıkları tarihten itibaren defter
kayıtlarını TCMB tarafından günlük olarak kuru belirlenen herhangi bir
yabancı para birimi ile tutabileceklerdir.
(3) İkinci fıkrada belirtilen faaliyetlerden farklı olarak bu bölgede
veya bölge dışında başkaca faaliyetleri de bulunan katılımcılardan bölge
içerisindeki şubelerine münhasır olmak üzere defter kayıtlarını yabancı
para birimi ile tutmak isteyenler, gelir veya kurumlar vergisi yönünden
bağlı bulundukları vergi daireleri aracılığıyla Başkanlığımıza yazılı
olarak başvuruda bulunacaklardır.
(4) Faaliyetleri üçüncü fıkra kapsamında belirtilen faaliyetlerden
müteşekkil olan ve bölgedeki faaliyetlerine ilişkin defter kayıtlarını
yabancı para birimiyle tutmak isteyen katılımcıların başvuruda
bulunabilmesi için;
a) Başvuru tarihi itibarıyla sermayesinin en az % 30'unun ikametgâhı,
kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kişilere ait olan işletmelere
ait olması,
b) Başvurunun yapıldığı tarihten önceki en yakın hesap dönemi sonunda,
bölgedeki faaliyetlerden elde edilen gelirlerinin en az %30’unun ikinci
fıkrada belirtilen faaliyetlerden elde edilen gelirlerden olması,
şarttır. İlk defa işe başlayan katılımcılar için (b) bendinde
belirtilen gelir şartı aranılmayacaktır.
(5) Üçüncü ve dördüncü fıkralar kapsamdaki yabancı para birimi ile
defter tutma talebinin, defterlerin kullanılacağı hesap döneminin en geç
iki ay öncesinden yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda yapılan başvuru
dilekçesinin ekinde;
a) Katılımcı belgesi örneğine ve defter kaydının tutulmak istenildiği
yabancı para birimine,
b) Ofis alanı içindeki ve dışındaki faaliyet konularına ilişkin
bilgiler ile ortaklık yapısına ilişkin bilgilere,
c) Ofis alanı içindeki ve dışındaki faaliyetlerin hacmini gösterir brüt
satış hasılatına yönelik bilgilere,
ç) İkinci fıkrada belirtilen faaliyetlerden elde edilen brüt
satış hasılatının, bölge içerisindeki tüm faaliyetlerden elde edilen
brüt satış hasılatına oranına,
yer verilecektir. Bölgede ilk defa işe başlayacak katılımcıların
ise bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yer alan bilgileri ibraz etmeleri
yeterlidir.
(6) Üçüncü ve dördüncü fıkralar kapsamında yapılan başvurular
Başkanlığımızca başvurunun yapıldığı hesap dönemi sonuna kadar
sonuçlandırılacaktır. Bölgede ilk defa işe başlayacak katılımcıların
başvurularının kısa sürede sonuçlandırılabilmesi bakımından, vergi
dairelerine yapılacak başvurular ivedilikle Başkanlığımıza intikal
ettirilecektir. Başvurunun incelenmesi sonucunda durumu uygun görülen
katılımcı belgesine sahip mükelleflerin defter kayıtlarını yabancı para
birimi ile tutmalarına Bakanlık tarafından izin verilebilecektir.
(7) Yabancı para birimiyle defter tutmaları uygun görülenlerin,
defterlerini bilanço esasına göre tutmaları gerekmektedir.
(8) Bu Tebliğ kapsamında defter kayıtlarını yabancı para birimiyle
tutan katılımcılar, Türk lirasıyla yaptıkları işlemlerini, işlemin
gerçekleştiği gündeki TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kurlarını
kullanmak suretiyle defterlerin tutulduğu yabancı para birimine
çevireceklerdir. Defterlerin tutulduğu yabancı para birimi dışındaki başka
yabancı para birimleriyle yapılan işlemlerde ise işlemin gerçekleştiği
gündeki TCMB tarafından ilan edilen çapraz kurlar kullanılacaktır. Öte
yandan ilana konu edilmiş çapraz kurun bulunmaması durumunda, yabancı para
birimiyle yapılan söz konusu işlemler öncelikle TCMB tarafından ilan edilen
döviz alış kurları dikkate alınarak Türk lirasına çevrilecek ve ardından
aynı gün için TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kurları dikkate
alınarak defterlerin tutulduğu yabancı para birimi karşılığı tespit
edilecektir.
Örnek 1- İstanbul Finans Merkezinde
faaliyet gösteren ve defter kayıtlarını ABD doları cinsinden tutan
katılımcı (A) A.Ş. adına 20/8/2026 tarihinde Avro cinsinden bir
fatura düzenlenmiştir.
Buna göre (A) A.Ş. faturanın düzenlendiği tarihteki TCMB tarafından
ilan edilen Avro/Dolar çapraz kurunu kullanmak suretiyle Avro cinsinden
tanzim edilen söz konusu fatura tutarını ABD dolarına çevirerek defter
kayıtlarına alacaktır.
Örnek 2- Katılımcı belgesi alarak
İstanbul Finans Merkezinde faaliyet gösteren (B) A.Ş. defter kayıtlarını
Avro cinsinden tutmaktadır. Söz konusu mükellef adına 9/9/2026 tarihinde
Rumen leyi para birimi cinsinden fatura düzenlenmiştir. Faturanın
düzenlendiği tarih itibarıyla TCMB tarafından Rumen leyi/Avro çapraz kuru
belirlenmemektedir.
Buna göre (B) A.Ş. öncelikle fatura tarihi itibarıyla TCMB tarafından
ilan edilen döviz alış kurunu kullanmak suretiyle Rumen leyi cinsinden olan
bu fatura tutarının Türk lirası karşılığını tespit edecek, tespit edilen
Türk lirası karşılık daha sonra Avro cinsine çevrilerek deftere
kaydedilecektir.
(9) Defter kayıtlarını yabancı para birimi cinsinden tutan
katılımcılar, işletmeye dâhil kıymetlerin değerlerini ve dönem sonu vergi
matrahlarını (geçici vergi dönemleri dâhil) kayıt yapılan para birimine
göre tespit edeceklerdir.
(10) Malın teslim edildiği veya hizmetin ifa edildiği tarih esas
itibarıyla işlemin gerçekleştiği gün olarak dikkate alınacaktır. Ancak, mal
teslimi veya hizmet ifasından önce faturanın düzenlenmesi durumunda,
faturanın düzenlendiği tarih işlemin gerçekleştiği gün olarak kabul
edilecektir.
(11) Yabancı para birimi cinsinden ilk kayıt yapılan hesap dönemi dahil üçüncü
hesap döneminin sonuna kadar defter kayıtlarına esas alınan yabancı para
biriminden başka bir yabancı para birimine dönülemeyecektir.
Örnek 3- İstanbul Finans Merkezinde
faaliyet gösteren katılımcı (C) A.Ş. 2026 hesap döneminden itibaren Avro
cinsinden defter tutmaya başlamıştır. Buna göre, adı geçen mükellef 2028
hesap dönemi de dâhil olmak üzere üç hesap dönemi boyunca başka bir yabancı
para birimi cinsinden defter tutamayacaktır. Ancak 2029 hesap döneminden
itibaren ABD doları başta olmak üzere TCMB tarafından günlük olarak kuru
belirlenen diğer yabancı para birimleri cinsinden defter tutulabilecektir.
(12) İstanbul Finans Merkezinde faaliyette bulunup defter kayıtlarını
yabancı para birimi ile tutan mükellefler, takip eden hesap döneminin
başından itibaren defter kayıtlarını Türk lirası ile tutabileceklerdir.
Ancak, bu suretle defter kayıtlarını takip eden hesap döneminden itibaren
Türk lirası ile tutmaya başlayan mükelleflerin üç hesap dönemi boyunca
defter kayıtlarını Türk lirası ile tutmaları şarttır.
(13) İstanbul Finans Merkezinde faaliyette bulunup defter kayıtlarını
yabancı para birimi ile tutan mükelleflerden katılımcı belgeleri dönem
içerisinde iptal edilenler, takip eden hesap döneminin başından itibaren
defter kayıtlarını Türk lirası ile tutacaklardır.
Defter kayıtlarını yabancı para birimiyle tutan
katılımcılar tarafından verilecek beyannameler
MADDE 4- (1) Defter kayıtlarını yabancı
para birimiyle tutan katılımcılar, beyannamelerini ve beyanname eki bilanço
ve gelir tablolarını, beyannamelerin verilmesi gereken ayın ilk gününün
TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kuru dikkate alınmak suretiyle Türk lirasına
çevirecek ve bildirim ile beyanlarını Türk lirası üzerinden yapacaklardır.
Geçici vergi dönemleri itibarıyla verilecek beyannamelerde ise geçici vergi
beyannamesinin verilmesi gereken ayın birinci gününde ilan edilen kurlar
dikkate alınacaktır.
(2) Beyannameye konu verginin ödenmesi, mahsubu ve iadesi işlemlerinde
de Türk lirası esas alınacaktır.
Örnek 4- İstanbul Finans Merkezinde
faaliyet gösteren ve 2025 hesap döneminden itibaren defter kayıtlarını Rus
rublesi para birimi cinsinden tutan katılımcı (D) A.Ş. 2025 hesap dönemine
ilişkin kurumlar vergisi beyannamesini, 2026 yılının Nisan ayının birinci
gününde TCMB tarafından ilan edilen Rus rublesi alış kurunu dikkate alarak
Türk lirası cinsinden verecektir.
(3) Birinci fıkra kapsamında, beyannamenin verilmesi gereken ayın ilk
gününde TCMB tarafından döviz kurunun belirlenmediği durumlarda, söz konusu
günden önceki ilk iş gününde ilan edilen döviz alış kurları dikkate
alınacaktır.
Defter kayıtlarını yabancı para birimiyle tutan
katılımcıların bildirim yükümlülüğü
MADDE 5- (1) 213 sayılı Kanunun 148 inci
maddesi gereği, 3 üncü maddenin ikinci fıkrasında yer alan şartları
sağlayan katılımcılar, defter kayıtlarını yabancı para birimi ile tutmaya
başlayacakları hesap döneminin ilk ayının sonuna kadar hangi yabancı para
birimi ile kayıt yapacaklarını gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı
bulunduğu vergi dairesine bildireceklerdir.
(2) Hesap dönemi içerisinde ilk defa işe başlayıp, 3 üncü maddenin
ikinci fıkrasında şartları sağlamak suretiyle defter kayıtlarını yabancı
para birimi ile tutan katılımcılar, defter kayıtlarını yabancı para birimi
ile tutmaya başlayacakları tarihi izleyen ayın sonuna kadar hangi yabancı
para birimi ile kayıt yapacaklarını gelir veya kurumlar vergisi yönünden
bağlı bulunduğu vergi dairesine bildireceklerdir.
(3) Bu bölümdeki bildirimleri süresinde yapmayanlar veya yanıltıcı
bildirimde bulunanlar hakkında 213 sayılı Kanunun ilgili ceza hükümleri
tatbik olunacaktır.
(4) Yaptıkları başvuru sonucu defter kayıtlarını yabancı para birimi
ile tutmalarına Bakanlık tarafından izin verilen katılımcıların, bu
Tebliğin bu maddesi kapsamında bildirimde bulunmalarına gerek
bulunmamaktadır.
Yürürlük
MADDE 6- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 7- (1) Bu Tebliğ hükümlerini
Hazine ve Maliye Bakanı yürütür.
|